Het boek

‘Ja, het is bijzonder, omgeven te zijn met spullen die je voorouders honderden jaren geleden ook al gebruikten.’ Zo begint De genen van de kunstverzamelaar van Jacob Six. Hiermee is de toon gezet: dit wordt een boek van binnenuit. Hier gaan we iets nieuws horen.

De genen van de kunstverzamelaar is interessant voor kunstliefhebbers en verzamelaars, voor genealogen en historici én voor mensen die het leuk vinden om een kijkje te nemen in de wereld van de oude adel. In dit boek zijn in één vloeiende beweging al deze aspecten samengebracht.

Het is een rijk geïllustreerde uitgave, waarin professionele fotografie aangevuld wordt met foto’s van de auteur en zijn familieleden. Daarnaast zijn er unieke foto’s uit het familiearchief opgenomen.

De genen van de kunstverzamelaar werd in 2016 uitgegeven via Waanders & De Kunst in Zwolle en gedrukt in Amersfoort, door Wilco Art Books. Een kloek boek, om in te lezen en te bladeren, of om cadeau te geven. De eerste druk is vrijwel uitverkocht, de tweede druk wordt verwacht in 2017.

Historie

De genen van de kunstverzamelaar beschrijft en illustreert de herkomst van de voorouders van de auteur; hij stamt af van Six, Van Aerssen Beijeren van Voshol, Teding van Berkhout en Van Asbeck. De collecties in het boek worden steeds beschreven in de context van de betreffende familietak, waarbij de leden ervan ons niet zelden aankijken vanaf hun kostbare, geschilderde portretten.

De herkomst van de familie Six komt allereerst aan de orde, maar ook bijvoorbeeld het Surinaamse avontuur van Cornelis van Aerssen van Sommelsdijk en een hoofdstuk over verheffing en inlijving in de Nederlandse adel. Daarnaast zijn er beschrijvingen van de immigratie in Amsterdam, de Haagse magistratuur en de buitenplaatsen van de families. En nog heel veel meer! Door de keuze van de onderwerpen, biedt De genen van de kunstverzamelaar een blik op talloze onbekende verhalen en anekdotes uit oude Nederlandse families.

Overzicht van de familieportretten in de Collectie Six, vervaardigd tussen 1940 en 1945 door de broers Jan Six van Hillegom en Gijs Six van Wimmenum, architect en daarmee technisch tekenaar.

Portret van Cornelis van Aerssen (1543-1627) door Michiel Jansz. van Mierevelt (1566 – 1641) uit 1597. 72 x 59,8 cm. Collectie Mauritshuis, Den Haag, tegenwoordig geëxposeerd in het gebouw van de Tweede Kamer der Staten Generaal. In 1914 is het geschonken aan het Mauritshuis na zes generaties binnen de familie Van Aerssen te zijn verorven.

Jan Six aan het raam van zijn huis, nu Kloveniersburgwal 103 te Amsterdam, door Rembrandt. De traditie wil dat Jan Six (de oudste zoon van de oudste zoon) een late druk van deze ets op zijn dertiende verjaardag krijgt van zijn vader. Het hier afgebeelde exemplaar uit de collectie van de auteur is gemaakt door Armand Durand (1831-1905) via een fotografische techniek waarmee hij een nieuwe etsplaat verkreeg.

De habitat van de familie Six in de 18e eeuw. Ingekleurde plattegrond van het zuidelijk deel van Noord-Holland met de steden die er toe deden: Amsterdam, Haarlem, Alkmaar en Hoorn. De grote meren, zoals de Schermer, Beemster, Purmer en Wormer waren bij de vervaardiging van deze kaart reeds ingepolderd. Uitgeverij Tirion te Amsterdam, circa 1748. 34 x 38 cm. Eigendom Jhr. Ir. D.L. Six.

Het peloton van François van Aerssen BvV in Bontoe Batoe.

Piet Six, Prins Bernhard en enkele andere officieren op 21 april 1978. Afbeelding uit C.M. Schulten. Jonkheer P.J. Six, Amsterdammer en verzetsstrijder. Special Images. Nijmegen, 1987. Collectie van de auteur.

Collecties

De verzamelingen van de familie van de auteur vormen het hart van De genen van de kunstverzamelaar. Er is zoals dat heet voor elk wat wils, want er is geen familie die zoveel verschillende verzamelingen beheert.

In dit boek onder andere:

portretten (waaronder natuurlijk het wereldberoemde portret van Jan Six I, geschilderd door zijn vriend Rembrandt)
porselein
de unieke bierpullen van grootvader Six (Jan Six van Hillegom VIII)
de uurwerken van Diederik (vader van de auteur)
indische wapens en perzen
sieraden: de Berkhoutjuwelen
militaria
aziatica
bruidsjaponnen en textielverzamelingen
anatomische verzamelingen: de collectie Vrolik (te zien in het gelijknamige museum, in de medische faculteit van het AMC te Amsterdam)

Elke collectie wordt voorafgegaan door een korte beschrijving van de levensgeschiedenis van de verzamelaar in kwestie. En elke verzamelaar is op één of andere wijze familie van Jacob Six.

Portret van Jan Six (1618-1700) door Rembrandt van Rijn (1606-1669). Collectie Six, Amsterdam. Deze Jan Six was de eerste collectioneur in de familie. Bovendien is het hier afgebeelde portret de kern van de Collectie Six.

Het binnenhuis met vrouwen bij een zeventiende eeuwse linnenkast door Pieter de Hooch (1629 – 1684). Relevant om op te merken is dat beide dames behoren tot de bovenlaag van de bevolking en dat er geen dienstmeid op dit schilderij voorkomt. De zorg voor het tafellinnen was iets precairs dat niet werd overgelaten aan het huispersoneel. Naast de dames staat een modern aandoende biezen wasmand. Voor het ‘gat van de deur’ speelt een kind in een jurk met een tol op de marmeren tegelvloer. Rijksmuseum, bruikleen van de stad Amsterdam. Dit schilderij was in de Collectie Six tot 1928. Formaat 70 x 75,5 centimeter. Datum 1663.

Het zogenoemde Hopzilver. Een van een paar terrines met onderschotel en lepel, met het wapen van de Republiek; Engelbart Joosten sr, Den Haag 1769, zilver, h. 26 br 43 cm (terrine). Collectie Six, Amsterdam. Foto: Gemeentemuseum Den Haag.

De Anatomische Les van Nicolaes Tulp , 1632 door Rembrandt van Rijn. Olieverf op doek, 216,5 x 169,5 cm. Mauritshuis, Den Haag.

Mijn bescheiden verzameling kousenbeurzen. De meest linkse is die van mijn vader, de tweede mijn eigen, in dagelijks gebruik verkerende exemplaar. Terzijde (liggend) twee versleten exemplaren zonder ringen, want natuurlijk gooien we die niet weg, ook al zijn ze onbruikbaar geworden en hebben ze geen waarde, doel of toekomst meer.
De derde van links (bij een antiquair gekocht) is rijk en vakkundig gedecoreerd met talloze kralen. Deze is gemerkt WBD en 31-8-84. Dit exemplaar werd kennelijk alleen op hoogtijdagen gebruikt, want deze is nauwelijks gesleten.
Een ander, tamelijk groot exemplaar, dat geel/blauw gestreept is, heeft in plaats van drie pluimpjes of eikeltjes vier doorboorde zilveren 19e eeuwse muntjes van vijf en tien cent. Foto Marijke Volkers.

Bruidsjapon van Helena van Slingelandt-Slicher (1737-1776), 1759. Rijksmuseum Amsterdam.

Deze grote linnenkast is ontworpen door Hendrik Six. De kast is in uitstekende staat. Alle deuren sluiten als een kluis. HxBxD=249x224x68. Op de sluitlat in het midden heeft diagonaal verlopend snijwerk van bladranken gezeten. Dat is nog altijd vaag zichtbaar. Voor de kast staat een laat-17e eeuwse Delftse cachepot met chinoiserieën met een bloeiende Camelia. Deze stond vroeger in de Potterkamer op Herengracht 511. Eigendom auteur. Foto Marijke Volkers.

Familie

Wist u dat de kinderen Six elke generatie weer, of ze nu willen of niet, door een oom langs de schilderijen geleid worden, waarbij bijvoorbeeld ‘oom Piet’ dan op ‘enigszins blaffende toon’ vertelde wat je ‘moest weten’? Of de kinderen geïnteresseerd waren, maakte volstrekt niet uit.

Kent u dat verhaal over freule Albertine van Aerssen (de peettante van de auteur), die ooit op een receptie tegen de burgemeester Gijsbert van Hall van Amsterdam zei: ‘Ik heb bijna twintig jaar bij u op de Wallen gewoond’? Waarop de burgemeester riposteerde: ‘Nou freule, dan zult u onderhand wel binnen zijn.’ Het voorval werd jarenlang lachend opgedist bij familiebijeenkomsten.

En vermoedde u wel dat er vele schuinsmarcheerders door oude geslachten wandelden in het verleden? Dan had u gelijk. Maar scheiden deed je niet in ‘onze kringen’, dus liet tante Louk Blaauw-Six een houten wand plaatsen tussen haar bed en dat van haar echtgenoot. Toen hij terugkwam van zijn buitenlandse reis was zijn slaapkamer ineens gehalveerd en stond alleen zijn eigen bed er nog in.

Het zijn niet per se de dingen om trots op te zijn; wel zijn het de verhalen waarin deftige families zich tonen van hun menselijke kant. O ja – en grootmoeder Six was nog familie van Multatuli: Eduard Douwes Dekker!

Kortom; De genen van de kunstverzamelaar staat vol van verhalen die geen enkel ander boek ooit haalden, om de simpele reden dat het vaak om de familiegeheimen gaat.

Een groot deel van de familie Six in maart 2015 in het Rijksmuseum, voor het portret van Jan Six I door Rembrandt.

Foto van Tante Albertine op de vliegtuigtrap.

De drie van Jagtlust op het bordes in 1975 tijdens de viering van hun verjaardagen. Van links naar rechts Tante Nine (70), Oom Piet (80) en Tante Totie (78).

Engagement van mijn ouders, zie verder ‘Hoofdstuk 39: Mijn ouderlijk huis ‘De Meenthoek’.

Audrey Hepburn en Mel Ferrer op de foto met mijn grootouders Six in 1958 in Hollywood. Afbeelding uit Het Spongat, het blaadje van de Amstel Brouwerij.